Het Verenigd Koninkrijk legt sancties op aan de grootste mijnbouwer van Rusland, Vladimir Potanin. De sancties komen twee dagen nadat de G7 een boycot op Russisch goud aankondigde. Potanin is met zijn bedrijf Norilsk Nikkel een cruciale speler in de wereldwijde handel in nikkel en palladium. En hoewel de precieze gevolgen van de sancties onduidelijk zijn, zorgt het op zichzelf al voor verstoringen in de markt, zegt industrieel ecoloog Benjamin Sprecher van de TU Delft.

Potanin is met een fortuin van meer dan 13 miljard euro een van de rijkste Russische oligarchen, maar bleef lange tijd buiten schot voor de Westerse sancties, vermoedelijk vanwege de rol van zijn bedrijf in de productie van nikkel en palladium.

Volgens Sprecher komt een derde van al het palladium ter wereld, dat in onder meer katalysatoren voor auto's zit, uit Rusland en ruim tien procent van al het nikkel. Nikkel is nodig voor de productie van staal en batterijen voor elektrische auto's.

Eerder legde Sprecher al uit dat de sancties op goud niet zoveel voorstellen en dat je Rusland juist raakt door sancties in te stellen tegen bijvoorbeeld palladium. Het probleem hierbij is volgens de industrieel ecoloog dat het 'ons uiteindelijk meer pijn gaat doen'. Er zijn al wel Westerse sancties tegen ijzer en staal.

Dit soort dilemma's zijn volgens hem ontstaan omdat 'wij als westen ons een beetje in slaap hebben laten vallen en heel lang heel goedkoop grondstoffen uit Rusland en China hebben laten krijgen, zonder na te denken over geopolitieke gevolgen.'

De ingestelde sancties zijn tegen Potanin persoonlijk. De Rus is voor 36 procent eigenaar van Norilsk Nikkel, maar het is niet duidelijk of dit aandeel groot genoeg is om ervoor te zorgen dat de sancties ook gelden voor het bedrijf zelf.

Lees ook | Nederland biedt mijnenvegers om graanexport Zwarte Zee mogelijk te maken

Sprecher denkt dat het Westen de metalen wel vanuit andere landen kan krijgen om zo het Russische aandeel te vervangen, maar ziet dat er nu al grote marktverstoringen plaatsvinden.

'Wat je nu al ziet gebeuren is dat bedrijven zelf sancties gaan toepassen. Dat ze zeggen: het risico op nikkel en palladium uit dit soort landen is gewoon te groot. Dus ook al mag het wel, we gaan het toch vervangen. Andere bedrijven gaan hamsteren. En dat zorgt voor verstoringen, want dan krijg je ineens een grote piek in de vraag.'

Na het aankondigen van de sancties schoot de prijs van Nikkel met bijna tien procent ophoog, de prijs van palladium met 5 procent.

Europa en de Verenigde Staten hebben nog geen sancties ingesteld tegen Potanin. Dankzij de eerder ingestelde sancties kon de Rus zijn imperium juist flink uitbreiden. Zo kocht hij de dochterbank van Société Générale, Rosbank nadat het Franse bedrijf Rusland verliet na de inval in Oekraïne. Ook kreeg hij aandelen van de Tinkoff bank in handen nadat eigenaar Oleg Tinkov bij Poetin in diskrediet kwam wegens kritiek op de oorlog in Oekraïne.

Lees ook | 'Europa beseft dat we het ook zonder Amerika moeten kunnen redden'